چاپ پارچه، به‌عنوان یک هنر قدیمی و کهن شناخته می‌شود. بشر از قدیم الایام، دوست داشته تا از لباس‌های زیبا برای پوشش خود استفاده کند. هنر چاپ این امکان را در اختیار انسان گذاشت تا پارچه‌های ساده و بدون طرح و نقش را به پارچه‌های زیبا و چشم‌نواز تبدیل کند. امروزه این هنر جایگاه ویژه‌ای در صنعت نساجی دارد. هنرمندان این حوزه باوجود امکانات فراوان، قادرند تا انواع چاپ پارچه را انجام دهند و پاسخگوی نیاز مشتریان خود باشند. در این حوزه رقابت گسترده‌ای وجود دارد که همین امر باعث شده تا فعالان این بخش ماشین‌آلات پیشرفته را به‌کار بگیرند و تولیدات انبوه و باکیفیتی را روانه بازار کنند. در ادامه این مطلب قصد داریم تا با انواع چاپ پارچه آشنا شویم و فناوری‌های موجود در این حوزه را بررسی کنیم.
تاریخچه چاپ روی پارچه
چاپ روی پارچه از قرن سوم قبل از میلاد در بین تمدن‌های قدیم وجود داشته است. مردم آن زمان از طبیعت و محیط پیرامون خود الهام می‌گرفتند و طرح و نقش‌های زیبایی را روی پارچه‌ها چاپ می‌کردند.
از وسایل دست‌ساز سنتی و رنگدانه‌های طبیعی برای انواع چاپ پارچه استفاده می‌کردند. بشر قدیم به شیوه استادانه این هنر را انجام می‌داد و تکنیک‌های خاصی را به‌کار می‌برد تا از محو شدن رنگ‌ها روی پارچه جلوگیری کند.
اقدامات لازم قبل از انواع چاپ پارچه چیست؟
چاپ پارچه نیاز به دقت و توجه فراوانی دارد. قبل از چاپ بهتر است تا جنس و مقاومت آن را مشخص و بعد از آن رنگ و دستگاه مناسبی را برای این کار انتخاب کنید.
زیرا هر رنگی برای هر پارچه‌ای مناسب نیست و هر دستگاهی مرکب به‌خصوصی را نیاز دارد. اگر بودجه کافی در اختیار دارید، می توانید کارگاه خود را مجهز کنید و در آن چاپ را انجام دهید و از این جهت با محدودیتی در انجام پروژه‌ها روبه‌رو نباشید.
تکنیک‌های چاپ پارچه
فعالان این حوزه، کیفیت پارچه‌ها را شناسایی می‌کنند و باتوجه به آن، از تکنیک‌های مناسبی برای چاپ بهره می‌گیرند.
در این فرایند پارامتر‌های مختلفی دخیل است؛ از رنگ دانه‌ها گرفته تا روش‌های پیاده‌سازی آن، همگی در کیفیت محصول خروجی تأثیرگذار هستند. در ادامه مطلب به 3 تکنیک معروف و کاربردی می پردازیم که در انواع چاپ پارچه کاربرد دارد.
چاپ مستقیم (Direct printing)
در چاپ مستقیم از رنگ یا رنگدانه‌ها استفاده می‌کنند و نقوش موردنظر را توسط این متریال روی پارچه، چاپ می‌کنند. رنگ راکتیو نیز به‌عنوان یک رنگ واکنش‌پذیر در چاپ پارچه به‌کار می‌رود و به نوعی زیر مجموعه چاپ مستقیم محسوب می‌شود.
در چاپ مستقیم از رنگ پیگمنت یا همان پودری نیز استفاده می‌کنند. این رنگ به‌دلیل داشتن ساختار منحصربه‌فردش، قابلیت نفوذپذیری بیشتری را به بافت پارچه دارد و در چاپ مستقیم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
چاپ تخلیه (Discharge printing)
پارچه‌ها را در مرحله اول، به‌طور کامل و سرتاسری رنگ می‌کنند و برای اینکه از نواحی مشخصی از آن رنگ‌ها را پاک کنند، از مواد شیمیایی یا اسید کمک می‌گیرند. چاپ اسیدی نیز زیرمجموعه‌ای از چاپ تخلیه به‌شمار می‌رود.
چاپ مقاوم(Resist printing)
در این روش، قسمت‌هایی از پارچه خام و بدون رنگ را توسط خمیر، موم یا هر ماده مقاوم دیگری می‌پوشانند و آن را راهی مرحله بعد می‌کنند. در مرحله بعد تمام قسمت‌های پارچه را رنگ می‌کنند و آن قسمت‌هایی که پوشانده شده بود، بدون رنگ باقی می‌ماند. چاپ شابلونی نیز از زیرمجموعه‌های این روش به‌حساب می‌آید.
انتخاب کدام فناوری چاپ بهتر است؟
در بین دستگاه‌ها و ماشین‌آلات چاپ پارچه، گزینه‌های متنوعی وجود دارد که می‌توانید باتوجه به نیاز خود، یکی از آن‌ها را انتخاب کنید.
در ساخت این ماشین‌آلات از تکنولوژی‌های مختلفی استفاده می‌کنند، که هریک از آن‌ها، مزیت‌های خودشان را دارند. در ادامه می‌بینیم که با کدام فناوری می‌توان انواع چاپ پارچه را انجام داد.
چاپ غلتکی یا روتاری (rotary) برای انواع چاپ پارچه
چاپ غلتکی همانطور که از نامش پیداست، به وسیله غلتک انجام می‌شود. در این فناوری پارچه‌ها را از زیر غلتک‌های آغشته به رنگ عبور می‌دهند و در پایان، پارچه‌های رنگی و زیبایی را تحویل می‌گیرند.
مزایای چاپ غلتکی
شاید برای شما کیفیت و یک‌دستی رنگ‌ها اهمیت داشته‌باشد یا دوست داشته‌باشید برای هر رنگ از غلتک‌های جداگانه‌ای استفاده کنید. همه این امکانات در این دستگاه وجود دارد. علاوه‌براین موارد، قابلیت بخاردادن به پارچه را نیز به آن اضافه کنید.
بخار دادن باعث ماندگاری و تثبیت رنگ روی پارچه می‌شود. در آخر این فناوری قادر است 11 هزار متر پارچه را در یک روز رنگ کند و خروجی با کیفیت و بدون نقصی را تحویل‌تان بدهد.
معایب چاپ غلتکی
هر دستگاهی در کنار مزایایی که دارد، دارای است. نباید هزینه بالای راه‌اندازی این دستگاه را فراموش کنید. چاپ غلتکی در تیراژهای بالا به‌صرفه است و در تیراژهای پایین اصلاً مقرون‌به‌صرفه نیست. علاوه‌براین پروسه چاپ بسیار طولانی است و باید تا آخرین مرحله صبر کنید تا خروجی کار را مشاهده کنید، به‌همین جهت قابلیت نمونه‌گیری و تست قبل از چاپ وجود ندارد.
چاپ شابلونی
در چاپ شابلونی، از یک توری استفاده می‌کنند و طرح‌ها را روی پارچه انتقال می‌دهند. معمولاً جنس این توری از الیاف پارچه‌ای یا پلاستیکی است. توری را روی پارچه می‌گذارند و چهار گوشه پارچه و توری را توسط قاب‌های چوبی محکم می‌بندند تا در هنگام چاپ، تکان نخورند.
بعد از اینکه اقدامات پیش‌نیاز را انجام دادند، اینک نوبت به مرحله چاپ می‌رسد. در این مرحله از یک کاردک استفاده می‌کنند و رنگ را روی توری می‌ریزند و آن را در تمام سطوح توری پخش می‌کنند تا از طریق منافذ توری رنگ به پارچه منتقل شود. با این روش، می‌توان طرح‌های موردنظر را روی پارچه چاپ کرد.
مزایای چاپ شابلونی
فعالان در حوزه چاپ شابلونی، برای اینکه به تولید انبوه و مقرون‌به‌صرفه‌ای برسند، از روش مکانیزه چاپ شابلونی چرخشی استفاده می‌کنند تا در زمان کمتر، تولید بیشتری داشته‌باشند. قابلیت تولید انبوه، یکی از مزیت‌های مهم آن شمرده می‌شود.
معایب چاپ شابلونی
اگر قصد دارید تا از این روش استفاده کنید، بهتر است تا به محدودیت‌های آن نیز توجه کنید. تصاویری که تنوع رنگی زیادی دارند را نمی‌توانید با این روش چاپ کنید. در این فناوری، مراحل قبل از چاپ زمان‌بر است و اصلاً برای تیراژهای پایین به‌صرفه نیست.
چاپ سابلیمیشن
چاپ سابلیمیشن به‌دلیل ماندگاری بالایی که دارد، طرفداران زیادی را به‌سمت خود جلب کرده است. در این روش دما را تا 200 درجه سانتی‌گراد بالا می‌برند و رنگ جامد را به حالت گاز تبدیل می‌کنند. بعد از مرحله تصعید نوبت به آن می‌رسد تا رنگ را روی الیاف پارچه تثبیت کنند.
برای این کار بایستی یک چاپگر جوهرافشان یا لیزری تهیه کنید که قابلیت تصعید رنگ را داشته‌باشد. در کنار چاپگر، حتماً به یک دستگاه پرس حرارتی نیز نیاز پیدا می‌کنید تا کار چاپ را بدون هیچ نقصی انجام دهید.
مزایای چاپ سابلیمیشن
اگر به‌دنبال درخشش و شفافیت بیشتر رنگ‌ها هستید، این نوع چاپ، بهترین گزینه برای شما محسوب می‌شود. کیفیت و سرعت بالای چاپ نیز مثال‌زدنی است. ماندگاری بالا در مقابل نور خورشید و قابلیت شستشوی آن، روش مذکور را به یکی از بهترین روش‌های انواع چاپ پارچه تبدیل کرده است.
معایب چاپ سابلیمیشن
چنانچه قصد دارید تا روی الیاف غیر پلی استر عملیات چاپ را انجام دهید، بهتر است سراغ این فناوری نروید، زیرا این روش فقط مناسب الیاف مصنوعی یا همان پلی استر است. چاپ سابلیمیشن، محدودیت نفوذ رنگ دارد، به‌نحوی که در بیشتر حالات، رنگ به لایه‌های زیرین پارچه نفوذ نمی‌کند.
چاپ مستقیم پیگمنت
در این روش، همانند روش سابلیمیشن از پرینتر دیجیتال استفاده می‌کنند. با استفاده از این فناوری، عملیات چاپ را به‌صورت مستقیم، روی پارچه انجام می‌دهند و بلافاصله با کمک دستگاه بخار طرح را روی پارچه تثبیت می‌کنند. فناوری مذکور، قابلیت این را دارد تا رنگ‌های اضافی را از روی پارچه حذف کند.
اگر از این فناوری استفاده می‌کنید، دیگر نگران خیس ماندن پارچه نباشید، زیرا این روش به فناوری مادون قرمز مجهز است و تمام رطوبت پارچه را حذف می‌کند.
مزایای چاپ پیگمنت
این روش سرعت بالایی دارد و فقط پس از گذشت 5 دقیقه قادر خواهید بود تا نمونه نهایی کار را ببینید.
معایب چاپ پیگمنت
اگر به‌دنبال درخشندگی رنگ‌ها هستید به‌سراغ این روش نروید. در استفاده از این فناوری نیز با محدودیت مواجه هستید، زیرا فقط می‌توانید از آن در الیاف پنبه‌ای و ویسکوز‌ها استفاده کنید. همچنین بعد از هر مرتبه شستشو، رنگ خود را از دست می‌دهد و به تدریج کمرنگ‌تر می‌شود.
چاپ مستقیم راکتیو
این روش را می‌توان به‌عنوان روشی مشابه چاپ پیگمنت شناسایی کرد با این تفاوت که رنگ واکنش‌پذیر، بیشترین کاربرد را در این فناوری دارد.
مزایای چاپ مستقیم راکتیو از انواع چاپ پارچه
کیفیت و شفافیت بالا به همراه ماندگاری آن از نقاط قوت این روش محسوب می‌شود. همچنین از این فناوری برای چاپ طیف وسیعی از پارچه‌ها می‌توانید استفاده کنید.
معایب چاپ مستقیم راکتیو
در صورتی این فناوری مقرون‌به‌صرفه است که در تیراژهای بالا از آن استفاده شود. همچنین توانایی استفاده از این فناوری، در اختیار هر کسی نیست و نیاز به تخصص و مهارت بالایی دارد.
چاپ DTF از انواع چاپ پارچه
به‌دلیل استفاده از دستگاه چاپ دیجیتال و پرس حرارتی، بسیاری از افراد این روش را با چاپ سابلیمیشن اشتباه می‌گیرند، در صورتی‌که اینطور نیست. برای چاپ باید یک نایلون نسوز را روی پارچه قرار دهید و سپس در قدم نخست، عملیات چاپ را روی این نایلون انجام داده و بعد از آن با پرس حرارتی، رنگ را روی پارچه انتقال دهید. بعد از اینکه حرارت پارچه پایین آمد، می‌توانید نایلون را از پارچه جدا کنید.
مزایای چاپ DTF
در تیراژهای پایین نیز می‌توان از این فناوری استفاده کرد و کاملاً مقرون‌به‌صرفه است. طرح‌های خود را با جزئیات بالا می‌توانید چاپ کنید و خیالتان از نمونه‌گیری اولیه آن راحت است. با استفاده از این فناوری می‌توانید روی هر پارچه‌ای عملیات چاپ را انجام دهید و نیازی نیست که مراحل پیچیده قبل و بعد از کار را طی کنید.
معایب چاپ DTF
این روش با محدودیت نفوذ رنگ همراه است به‌نحوی که رنگ به لایه‌های زیرین پارچه نفوذ نمی‌کند و از این بابت مشکلاتی را برای فعالان این بخش، ایجاد می‌کند. همچنین بعضی اوقات، طرح‌ها با پارچه واکنش‌پذیری کمی برقرار می‌کنند و از روی آن کنده می‌شوند.
چاپ DTG
از این فناوری می‌توانید برای چاپ طرح‌های دلخواه‌تان روی لباس‌های دوخته‌شده، استفاده کنید. با استفاده از رنگ پیگمنت، طرح‌های خود را روی لباس چاپ کنید و در سریع‌ترین زمان ممکن کارهای خود را تحویل بگیرید. در این روش واسطه‌ای بین رنگ و پارچه قرار نمی‌دهند و رنگ به‌صورت مستقیم روی پارچه چاپ می‌شود.
مزایای چاپ DTG
اگر هزینه اولیه راه‌اند ازی کارگاه برایتان اهمیت دارد، این روش بهترین گزینه برای شما محسوب می‌شود، زیرا با کمترین هزینه می‌توانید کارگاه خود را راه‌اندازی کنید. برای کارهای کم نیز می‌توانید از این فناوری استفاده کنید و کارهای خود را با دقت و جزئیات بیشتر چاپ کنید.
معایب چاپ DTG
این نوع چاپ در مقابل شستشو مقاومت لازم را ندارد و بر اثر آن، رنگ خود را از دست می‌دهد. قبل از چاپ نیز به آماده‌سازی نیاز دارد و از این بابت ممکن است مقداری وقت‌تان را بگیرد.
چاپ شابلون استنسیل
این نوع چاپ یکی از ساده‌ترین روش‌ها محسوب می‌شود و هر کسی قادر است تا از پس آن برآید. در این روش از شابلون‌های پلاستیکی، فلزی یا کاغذی استفاده می‌کنند و با ریختن رنگ روی آن‌ها ، طرح‌های خود را روی پارچه چاپ می‌کنند.
مزایای چاپ شابلون استنسیل
این روش نیاز به تخصص پیچیده‌ای ندارد و با خیال راحت می‌توانید از آن استفاده کنید و طرح‌های موردنظرتان را روی پارچه چاپ کنید.
معایب چاپ شابلون استنسیل
اگر قصد دارید تا تمام نسخه‌های کار را با یک کیفیت تحویل بدهید، سراغ این روش نروید زیرا چنین قابلیتی در آن وجود ندارد. همچنین برای کارهای با تیراژ بالا نیز مناسب نیست. از طرفی شابلون‌سازی و اقدامات قبل از چاپ نیز پر زحمت است و وقت زیادی را از شما می‌گیرد.
چاپ اسپری از انواع چاپ پارچه
چنانچه دوست دارید تا رنگ‌کاری کنترل شده را امتحان کنید، بهتر است از این روش استفاده کنید. این فناوری همانطور که از نامش پیداست، توسط یک پیستون رنگ‌پاش انجام می‌شود. شیوه کار طوری است که با پیستون، رنگ را به‌صورت کنترل‌شده روی پارچه می‌پاشید.
بیشتر فعالان در این حوزه برای چاپ طرح‌های خود روی تیشرت از این روش استفاده می‌کنند. نکته حائز اهمیت این است که باید در هنگام استفاده از پیستون، نهایت دقت را داشته‌باشید و بر دست خود مسلط باشید تا تمام نسخه‌های کار را با کیفیت یکسان چاپ کنید.
مزایای چاپ اسپری
از این روش برای تعداد محدودی می‌توانید استفاده کنید ولی در عین‌حال سرعت بالای کار را نمی توان نادیده گرفت.
معایب چاپ اسپری
در این روش شاهد تلفات بالا به همراه محدودیت در اجرای طرح‌ها خواهید بود.
روش‌های مختلفی مثل چاپ غلتکی، شابلونی، سابلیمیشن و سایر موارد مشابه وجود دارد که توسط آن‌ها می‌توانید انواع چاپ پارچه را انجام دهید.
در انتخاب این فناوری‌ها با محدودیت روبه‌رو هستید، اگر در تیراژهای بالا کار می‌کنید و سرعت برایتان اهمیت دارد، بهتر است تا از فناوری‌های پرسرعت استفاده کنید. همچنین در انتخاب نوع دستگاه به بودجه خود نیز توجه کنید.
چاپ روی پارچه از قرن سوم قبل از میلاد در بین تمدن‌ها رواج داشته است.
هر کدام از فناوری‌های موجود مزایای خودشان را دارند و این به شما بستگی دارد که به درخشندگی کار اهمیت می‌دهید یا مقاومت و تولید زیاد برایتان مهم است؛ بعد از مشخص کردن این فاکتورها می‌توانید متناسب با آن بهترین فناوری چاپ پارچه را انتخاب کنید.
با توجه به سفارش مشتری و امکانات دستگاه چاپ، می‌توانید از تکنیک‌های چاپ مستقیم، چاپ تخلیه و چاپ مقاوم استفاده کنید.