محیط زیست و چاپ پارچه

حفظ و نگهداری محیط زیست، یکی از معضلات امروزه نسل بشر است. بسیاری از دولت‌ها، طرح‌های جدیدی برای حفاظت از محیط زیست در برابر آلودگی‌های ناشی از تولیدات پارچه پی‌ریزی کرده‌اند. کارشناسان این حوضه، میزان آلودگی‌های ناشی از تولیدات پارچه را حدود 10 درصد تخمین می‌زنند. مصرف‌گرایی و مدگرایی، باعث شده است ماشین‌های تولید پارچه، با روش‌های جدیدی مانند چاپ روی پارچه، دست به تولید انبوه پوشاک بزنند. آیا روش‌های جدید تولید پوشاک باعث آلودگی بیشتر محیط زیست می‌شوند؟ با ما همراه باشید تا به بررسی زوایای مختلف مسئله محیط زیست و چاپ پارچه بپردازیم.

چاپ پارچه پایدار و مسئولیت اجتماعی: چگونه می‌توان به چاپ پایدار روی انواع پارچه دست یافت؟

پایداربودن چاپ پارچه، به این معنی است که تمامی فرایندهای چاپ پارچه، از ابتدای تولید تا استفاده از محصول، برای محیط‌زیست و انسان‌ها ضرری نداشته‌باشد و در چرخه نرمال طبیعت و زندگی تمامی موجودات زنده، خللی ایجاد نکند. استفاده از منابع بازیافتی برای چاپ پارچه، فرایند تولید پارچه را پایدار می‌کند. سؤال مهمی که در این زمینه مطرح است، این است که چگونه می‌توان به چاپ پایدار روی انواع پارچه دست یافت؟ پاسخ این سؤال را در ادامه، طی مراحلی شرح می‌دهیم.

استفاده از پارچه‌های زیست‌تخریب‌پذیر

برای رسیدن به چاپ پارچه پایدار، باید چاپ را روی پارچه‌هایی که با محیط زیست سازگارند، انجام داد. برای تولید پارچه‌هایی سازگار با محیط‌زیست، باید از موادی که توسط محیط تجزیه می‌شوند، استفاده کرد.

موادی مانند کتان، توت، پنبه، کنف و… که طبیعی هستند، به‌راحتی در طبیعت تجزیه می‌شوند و موجب آلودگی محیط زیست نخواهند شد.

طراحی زیست‌محیطی

محیط زیست و چاپ پارچه، زمانی با هم سازگار می‌شوند که زیبایی‌های صنعت چاپ، کاملاً سازگار با محیط‌زیست شود. طراحی و چاپ روی پارچه زمانی می‌تواند زیست‌محیطی باشد که عواملی مانند ارگونومی، بازیافتی بودن و عوامل اکولوژیکی را همزمان با هم داشته‌باشد.

تبدیل چاپ سنتی به چاپ جدید

با توجه به پیشرفت تکنولوژی، روش‌های قدیمی کاربرد چندانی ندارند و با محیط‌زیست سازگار نیستند. در گذشته از روش‌های مضری برای سفید کردن کاغذهای چاپ استفاده می‌شد اما امروزه، از رنگرزی هوا استفاده می‌شود که با این روش، تا حدود زیادی در مصرف آب صرفه‌جویی می‌شود. همچنین از سفیدکننده‌های لیزری استفاده می‌شود که موجب آلودگی محیط‌زیست نمی‌شوند. در مجموعه پایارچاپ، جدیدترین شیوه‌های چاپ با پیشرفته‌ترین دستگاه‌های انجام می‌شود.

استفاده از روش‌های جدید چاپ

روش‌های جدیدی که برای چاپ روی پارچه استفاده می‌شوند، کم نیستند. در ادامه با این روش‌ها آشنا خواهید شد. روش‌های جدید چاپ روی پارچه، در مقایسه با روش‌های زیان‌آور قدیمی، با محیط‌زیست سازگارترند.

استفاده از روش‌هایی که مازاد مواد اولیه را به صفر می‌رساند

با استفاده از این روش‌ها، در فرایند تولید موادی برای انتقال به محیط وجود ندارد و آلودگی زیست‌محیطی هم ایجاد نمی‌شود. در این روش‌ها، سعی بر این است که هیچ دورریزی از مواد اولیه نداشته‌باشند.

بسته‌بندی پایدار

به همان اندازه که مراحل چاپ پارچه، مواد اولیه و ماشین‌آلات چاپ روی پارچه، در فرایند چاپ پایدار اهمیت دارند، بسته‌بندی سازگار با محیط نیز مهم است. یک بسته‌بندی پایدار، باید با شرایط پایداری با محیط سازگار باشد. شرایطی مانند قابل بازیافت بودن، هزینه مناسب و صرف زمان کم برای بسته‌بندی، می‌تواند آن را پایدار کند.

 با توجه به نکاتی که گفتیم، به‌عنوان مسئولیتی مهم بر دوش همه فعالان در حوزه چاپ پارچه، باید از محیط زیست حفاظت کنند و بر اساس اصول محافظت از محیط‌زیست دست به چاپ پارچه بزنند. نکات مهم دیگری در رابطه با محیط زیست و چاپ پارچه وجود دارند که در ادامه مهم‌ترین آن‌ها را شرح خواهیم داد.

اثرات زیست‌محیطی صنعت چاپ پارچه

هر نوع صنعتی، قطعاً اثرات زیست‌محیطی خاص خود را دارد. محیط زیست و چاپ پارچه، در مجموع تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم زیادی دارند. مراحل چاپ روی پارچه، هرکدام به‌نوعی بر محیط‌زیست اثر می‌گذارند. پارچه‌هایی که روی آن‌ها چاپ انجام می‌شود، ممکن است تجزیه نشوند و تا مدت‌ها در محیط باقی بمانند و محیط را آلوده کنند.

همچنین ماشین‌آلاتی که چاپ پارچه انجام می‌دهند، آلودگی‌هایی در محیط ایجاد می‌کنند؛ البته آلودگی حاصل از دستگاه‌های مدرن، کمتر از دستگاه‌های قدیمی است. بسته‌بندی‌های ناسازگار با محیط‌زیست، از اصلی‌ترین عوامل آسیب‌رسان به محیط‌زیست به شمار می‌روند.

نکته مهمی که نباید فراموش کرد، آلودگی ناشی از حمل‌ونقل محصولات تولیدشده است. چاپ پارچه معمولاً به‌صورت پوشاک مورداستفاده قرار می‌گیرد. بارهای سنگین پوشاک، هم هزینه حمل‌ونقل زیادی دارند و هم موجب صرف سوخت می‌شوند. تمامی این‌ها فقط بخشی از اثرات زیست‌محیطی چاپ پارچه هستند. این مسئله به یکی از بحث‌های اصلی و حائز اهمیت سازمان جهانی تبدیل‌شده است.

استفاده از مواد قابل‌تجدید در چاپ پارچه

تنها در صورتی می‌توان در صنعت چاپ روی پارچه به پایداری رسید که از مواد سازگار با طبیعت استفاده کرد. اصلی‌ترین عاملی که در این زمینه نقش دارد، استفاده از رنگ‌های دوستدار محیط‌زیست است. استفاده از رنگ‌هایی که بر پایه تکنولوژی نانو ساخته‌شده‌اند، قابلیت‌های شگفت‌انگیزی دارند که یکی از آن‌ها دفع میکروب از سطح رنگ است.

رنگ‌های ساخته‌شده بر پایه ذرات نانو، بعد از استفاده، سطحی تمیز و یکدست دارند که در صورت وجود میکروب روی سطح رنگ، موجب از بین رفتن آن در کمترین زمان می‌شوند. این در حالی است که بسیاری از رنگ‌های شیمیایی و خطرناک، محیط مناسبی برای تولید میکروب به وجود می‌آورند و از این طریق موجب آلوده شدن محیط زیست می‌شوند.

محیط زیست و چاپ پارچه تأثیرات غیرقابل‌انکاری روی‌هم دارند و چاپ پارچه با مواد مضر و دستگاه‌های قدیمی سبب ایجاد آلودگی زیست‌محیطی می‌شود. پایارچاپ، انواع چاپ با طرح موردنظر شمارا در کمترین زمان آماده می‌کند.

استفاده از روش‌های پایدار در چاپ پارچه

چاپ روی پارچه با روش‌های زیادی انجام می‌شود. همه این روش‌ها سازگار با محیط‌زیست نیستند و معایبی دارند که درنتیجه آن ممکن است به انسان‌ها و طبیعت آسیب وارد شود. در ادامه با انواع روش‌های چاپ روی پارچه و مضرات آن آشنا می‌شوید.

چاپ پارچه به روش روتاری یا غلتکی

این نوع چاپ، با توجه به هزینه بالایی که دارد و دستگاه‌های چاپ گران‌قیمت، ازلحاظ اقتصادی به‌صرفه نیست.

چاپ سیلک اسکرین

از ویژگی‌های این نوع چاپ درصد خرابی بالایی است که ممکن است در تولید ایجاد کند. این روش برای محیط‌زیست زیان‌بار است؛ چراکه مازاد تولید کارخانه‌ها، آلودگی محیط زیست ایجاد می‌کند. علاوه‌بر آن، طولانی بودن مراحل چاپ سیلک اسکرین و درصد استهلاک بالایی که برای دستگاه و نیروی انسانی دارد، این روش را نامناسب می‌کند. چاپ سابلیمیشن، مخصوص الیاف مصنوعی است. همان‌طور که پیش‌ازاین گفتیم، چاپ پارچه با الیاف مصنوعی، برای طبیعت زیان‌بار است.

بیش از ۱۰ نوع چاپ برای پارچه وجود دارد که هرکدام معایب و مزایای خود را دارند. اگر به‌دنبال چاپ پایدار باشید، استفاده از روش‌هایی که به آسیب محیط زیست می‌انجامد را نباید انتخاب کنید.

تکنولوژی‌های سبز در صنعت چاپ پارچه

چاپ سبز یا همان چاپ دوستدار محیط‌زیست، در حالتی انجام می‌شود که تمامی مراحل و عوامل چاپ، در راستای حفظ سلامت محیط‌زیست پیش برود. تکنولوژی‌هایی که منجر به چاپ پارچه با شرایط پایدار می‌شوند را اصطلاحاً چاپ سبز می‌گویند. چاپ سبز باید شامل ویژگی‌هایی باشد که هماهنگ با محیط زیست و چاپ پارچه هستند. در ادامه به این ویژگی‌ها اشاره می‌کنیم.

جوهر مناسب چاپ سبز

یکی از مهم‌ترین عوامل چاپ پایدار، انتخاب جوهری است که به محیط‌زیست و انسان آسیب نرساند. پیش‌ازاین، جوهرهایی سمی و مضر برای چاپ روی پارچه استفاده می‌شدند که از نفت و فلزات مضر ساخته می‌شدند. استفاده از پارچه‌هایی که حاوی چنین چاپ‌هایی بودند علاوه‌بر محیط‌زیست، به انسان‌ها نیز آسیب می‌زدند. جوهرهایی که مخصوص چاپ سبزند، ارگانیک هستند و هیچ ضرری برای اتمسفر، محیط‌زیست و انسان‌ها ندارند. جوهرهای مناسب چاپ پایدار، بازیافت شدنی هستند و می‌توان برای استفاده مجدد آن‌ها را به کاربرد. رنگ و لعاب این جوهرها، کیفیت بالایی دارد و مانند رنگ‌های شیمایی بسیار درخشان و زیبا به‌نظر می‌رسند.

کاغذ مناسب چاپ سبز

کاغذهایی که مناسب چاپ سبز هستند، قابل بازیافت‌اند و صدمه‌ای به محیط وارد نمی‌کنند. کاغذهای چاپ پایدار فاقد کلر هستند و برای سفیدکردن کاغذ چاپ، از مواد طبیعی و طبیعت دوست استفاده می‌شود.

شاید بازهم برایتان سؤال باشد که چاپ سبز از چه طریقی موجب حفظ محیط‌زیست می‌شود و ارتباط دقیق محیط زیست و چاپ پارچه در چه زمینه‌ای است. در ادامه پاسخ سؤالتان را شرح می‌دهیم.

1. چاپ سبز از قطع‌کردن درختان جلوگیری و برای تأمین کاغذ، از الیاف گیاهی استفاده می‌کند.
2. کاغذهایی که در چاپ سبز از آن‌ها استفاده می‌شود، قابل بازیافت هستند و پس از چندین باز بازیافت، همان کیفیت و جلای اولیه را دارند.
3. چاپ سبز، از طریق بازیافت چندین و چندباره کاغذ مصرفی، از تولید زباله و آلوده کردن محیط، جلوگیری می‌کند.
4. مصرف منابع طبیعی مانند آب، در فرایند چاپ سبز به حداقل می‌رسد. همچنین عدم مصرف کلر نیز موجب آلوده نشدن اتمسفر به گازهای سمی می‌شود.

سخن پایانی

حفظ محیط‌زیست، یک وظیفه همگانی است. راه‌های زیادی برای حفظ محیط از آلودگی وجود دارد و یکی از آن‌ها، کاهش آلودگی‌های ناشی از صنایع بزرگ است. صنعت چاپ روی پارچه، روزبه‌روز در حال گسترش است و نگرانی‌هایی در مورد آلودگی‌هایی که ممکن است ایجاد کند احساس می‌شود. چاپ سبز یا چاپ دوستدار محیط زیست، خلاقانه‌ترین روش برای به حداقل رساندن آلودگی‌های زیست‌محیطی چاپ پارچه است. این روش با استفاده از مواد اولیه و دستگاه‌های چاپ سازگار با محیط، به حفظ محیط‌زیست کمک می‌کند.